Samenleven

Trends en uitdagingen

Voor meer informatie, zie  www.zorgenvoormorgen.be

Wat is een zorgzame buurt?
In een Zorgzame Buurt wonen mensen comfortabel in hun woning of vertrouwde buurt. Het is een buurt waar jong en oud elkaar kennen en helpen. In een Zorgzame Buurt staat levenskwaliteit centraal, voorzieningen en diensten zijn er voor iedereen toegankelijk. Iedereen voelt er zich goed en wordt geholpen, ongeacht de ondersteuningsbehoeften.

Een zorgzame buurt bestaat uit drie luiken: 
1. Participatie en inclusie 
Een zorgzame buurt focust op de opbouw van sociaal weefsel, solidariteit en zorgzaam samenleven. Elkaar ontmoeten is hierbij van belang, omdat dit aan de basis van solidariteit ligt. Het gaat om 'het kleine helpen', als toevoeging aan het bestaande aanbod van professionele hulp en dienstverlening. Iedereen is betrokken bij een zorgzame buurt, en zorgzame buurten streven naar inclusie.
2. Het verbinden van informele en formele zorg 
Zorgzame buurten leggen de link tussen de informele zorg (zelfzorg, mantelzorg, burenhulp en vrijwilligers werk) en de formele of professionele zorg. Deze link is noodzakelijk voor de vroegdetectie van kwetsbare mensen, de preventie van gezondheidsongelijkheid, en de ondersteuning van informele zorgverleners.
3. Intersectorale samenwerking
In een zorgzame buurt werken welzijns- en zorgpartners samen met partners uit andere sectoren (waaronder huisvesting, ruimtelijke ordening, jeugd en cultuur). Zo ontstaat er een lokaal netwerk dat bestaat uit de buurt, het lokale bestuur en de welzijns- en zorgpartners. Zij kiezen samen waarop de zorgzame buurt focust. Het netwerk is gericht op preventie, gezondheidsbevordering en integrale zorgverlening. Omdat levenskwaliteit centraal staat, worden er stappen gezet naar geïntegreerde zorg.

Wat is buurtwerk / buurtzorg?
Hét recept om tot een zorgzame buurt te komen, bestaat niet. Elke buurt is anders en uniek. Het gaat steeds om maatwerk. Het creëren (en behouden) van zorgzame buurten is geen rol die specifiek of exclusief aan het lokaal bestuur toebehoort. 
Het lokaal bestuur kan wel een belangrijke rol spelen in elk van de 8 bouwstenen van een zorgzame buurt:

1.  Sociale netwerken: ontmoetingsmogelijkheden creëren en faciliteren, vraag- en handelingsverlegenheid helpen overstijgen, participatiemogelijkheden voorzien (zowel voor inwoners als welzijns- en zorgorganisaties en verenigingen, scholen, ...).
2. Aanwezige krachten en talenten erkennen, stimuleren en in de verf zetten door te informeren en te communiceren.
3. Sensibiliseren en informeren: inzetten op het verhogen van gezondheidsvaardigheden van de buurtbewoners, vrijwilligers en professionele hulpverleners zodat iedereen minstens op de hoogte is van het bestaande welzijns-, zorg- en ander ondersteuningsaanbod  Pas dan kunnen mensen ook zelf uitleg vragen over dat aanbod en er ook naar doorverwezen worden. Ook informeren, sensibiliseren en het motiveren tot een gezonde leefstijl (zoals Generatie Rookvrij) valt hieronder.
4. Detectie van zorgnoden: de link leggen tussen informele zorg (bv zelfzorg, mantelzorg, vrijwilligerswerk, …) en formele zorg (algemeen toegankelijke en gespecialiseerde zorg)
5. Toeleiding naar zorg.
6. Intersectorale samenwerking: via buurtanalyses samen met de buurt, de welzijns-, zorg- en andere partners in het netwerk de prioriteiten kiezen waarop we/ze willen inzetten. Die acties mee organiseren, faciliteren, financieren, … Een trekkersrol spelen in het verbinden van alle aanwezige actoren, bijvoorbeeld door structureel overleg te organiseren.
7. Analyse, evaluatie en impact: buurtanalyse (kwantitatief en kwalitatief), stakeholderanalyse, samen prioriteiten bepalen, evalueren en aanpassen
8.  Beleidsadvisering: ook terugkoppeling naar de buurt hoort hier onder.

Wat betekent dit voor Nazareth-De Pinte?

 Nazareth tekende in  2022 in op de projectoproep 'Zorgzame buurten' van Vlaanderen. Vanuit ’t Schoolke van Landuyt  werken we sindsdien aan de verbinding van ontmoeting en zorg in de buurt Eke-Landuit. Tevens werd Give A Day geïmplementeerd,  een buurtapp die het mogelijk maakt om hulpvragers en vrijwilligers met elkaar in contact te brengen op een zeer laagdrempelige en gerichte manier.

Voor de nieuwe fusiegemeente Nazareth-De Pinte nemen we volgende ervaringen mee:

• Buurtwerking is per definitie gebonden aan de kenmerken van alle aparte buurten. Er zijn dus niet zozeer verschillen tussen Nazareth en De Pinte, maar eerder tussen de verschillende buurten (in beide gemeentes).
  • Nieuwe afbakening van de verschillende buurten/wijken is nodig.
  • Voor elke buurt/wijk is een afzonderlijke buurtanalyse op te maken.
• Regels en bureaucratie zijn drempels, eiland-overschrijdend werken is noodzakelijk (helicopterview),
• Minder buurtschap: buren kennen elkaar te weinig.
• Meer kleine gezinnen/alleenstaanden/gezinnen met beperkte 'menselijke hulpbronnen' in hun omgeving.
• Niet te lang blijven hangen in 'denken over' maar vaker bevragen van de buurten en inwoners en  'doen'.
• Zicht krijgen op de krachten die al aanwezig zijn in de buurten (dmv buurtanalyse): zijn er al wijkcomités, buurthuizen, ontmoetingsplaatsen, sterke lokale figuren/wijkambassadeurs, formele zorgactoren …
• Er is steeds meer aandacht voor Buurtzorg/zorgzame buurten/belang van goed buurtschap/…  onder meer vanuit eerstelijnszones, Zorgnet/Icuro, Vlaamse overheid, …

Hoe dragen we bij aan de realisatie van de SDG's?

Via buurtwerking werken we aan verschillende SDG’s:
•    Geen armoede (SDG 1)
•    Geen honger (SDG 2)
•    Goede gezondheid en welzijn (SDG 3)
•    Ongelijkheid verminderen (SDG 10)
•    Duurzame steden en gemeenschappen (SDG 11)
•    Vrede, veiligheid en sterke publieke diensten (SDG 16)
•    Partnerschappen om doelstellingen te bereiken (SDG 17)

Trends en uitdagingen

Vergrijzing 

De voortschrijdende vergrijzing van onze bevolking vraagt om een belangrijke uitbouw van het ouderenzorgaanbod. Differentiatie en samenwerking in de zorgverlening zijn noodzakelijke voorwaarden om aan de sterke toename van de zorgvraag tegemoet te komen. Door een accurate afstemming van extramurale, transmurale en residentiële voorzieningen kan zorg op maat verleend worden. Een lokaal bestuur kan hierin een belangrijke rol spelen als initiator en/of facilitator.

Leeftijdsvriendelijke gemeente

Al heel wat lokale besturen zetten sterk in op het concept leeftijdsvriendelijke gemeenten. Age-friendly cities, zoals de Wereldgezondheidsorganisatie definieert, is een concept dat
een lokaal antwoord biedt op het stimuleren van actief ouder worden. Dit gebeurt op acht onderling verbonden domeinen die kunnen helpen bij het identificeren en aanpakken van
belemmeringen voor het welzijn en de participatie van ouderen:

•  welzijn- en gezondheidszorg
• mobiliteit
• huisvesting
• sociale participatie
• publieke ruimtes
• respect en inclusie
• burgerparticipatie
• communicatie en informatie.

Leeftijdsvriendelijke gemeenten zijn inclusieve gemeenten. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor kindvriendelijke gemeenten. Het is een aanrader om bij de uitwerking van het lokaal ouderenbeleid het inspiratiekader voor een kindervriendelijke gemeente erbij te nemen. Want wat goed is voor kinderen is ook goed voor ouderen.

Wat betekent dit voor Nazareth-De Pinte?

Het lokaal bestuur als organisator

Volgende dienstverlening voor ouderen van het lokaal bestuur wordt gerealiseerd vanuit de Zorgband Leie-Schelde:

• thuiszorgdiensten De Pinte (poetsdienst, Minder Mobielen Centrale, Serviceflats Herfstdroom, Seniorenrestaurant)
• thuiszorgdiensten Nazareth (karweidienst, poetshulp, ergotherapie aan  huis, buurtrestaurant en Minder Mobielencentrale)
• WZC Scheldevelde (De Pinte)
• WZC Wielkine (Nazareth)
• Lokaal dienstencentrum (gevestigd in WZC Wielkine).

De infrastructuur van WZC Scheldevelde is verouderd. In de volgende legislatuur zal een beslissing genomen moeten worden over de organisatie van de residentiële ouderenzorg door het lokaal bestuur.

Op het grondgebied van Nazareth is ook WZC De Lichtervelde gevestigd, in beheer van de Zusters Kindsheid Jesu) met een woonzorgcentrum, dagverzorgingscentrum, kortverblijf en sociaal restaurant. 

Het lokaal bestuur als regisseur: ouderenbeleid

Ouderenbeleid gaat veel breder dan het zorgbeleid: het gaat ook over een vrijwilligersbeleid, aandacht voor goede ruimtelijke ordening en inrichting van publieke ruimtes, mobiliteitsbeleid, participatie …  veel domeinen komen samen in het ouderenbeleid.

Hoe dragen we bij aan de realisatie van de SDG's?

Op het het gebied van ouderenzorg dragen we bij aan volgende SDG's:

• Geen armoede (SDG 1): toegankelijke ouderenzorg voor iedereen, premies voor mantelzorg en palliatieve zorg, ...
• Goede gezondheid en welzijn voor alle leeftijden (SDG 3) via projecten rond dementievriendelijke gemeente, valpreventie, Beweging op verwijzing, ...
• Vermindering van ongelijkheid (SDG 10): een oudervriendelijke gemeente, waarbij ouderen niet worden gediscrimineerd.
• Duurzame steden en gemeenschappen (SDG 11): een leeftijdsvriendelijke en duurzame  inrichting van de publieke ruimte en publieke infrastructuur
• Partnerschap om doelstellingen te bereiken (SDG 17): samenwerkingen met de Eerstelijnszone (gele dozen, doorverwijskaarten, ...), Logo Gezond+

Trends en uitdagingen

Integrale veiligheidszorg

Lokale veiligheidsproblemen hebben de afgelopen decennia een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Dat geldt zowel voor de omvang van de problemen als voor hun ingewikkeldheid (‘wicked problems’). Ook is de bereidheid van burgers om onveiligheid te accepteren drastisch kleiner geworden. Grotere en complexere veiligheidsproblemen en hogere eisen aan het overheidsbeleid hebben het openbaar bestuur gedwongen te zoeken naar een drastisch andere aanpak van lokale onveiligheid. Gemeenten hebben de verantwoordelijkheid om een veilige leefomgeving te waarborgen voor hun inwoners.

De integrale veiligheidszorg vertrekt vanuit de idee dat men voor een effectieve en efficiënte bestrijding van onveiligheid permanent aandacht moet hebben voor zowel preventie, repressie en nazorg, wat een multidisciplinaire samenwerking vereist. Dit pleidooi voor een integrale visie en een geïntegreerde aanpak is een klassieke oplossing voor complexe (beleids)problemen. Een geïntegreerde aanpak impliceert namelijk een integratie tussen de verschillende verticale beleidsniveaus en horizontale beleidsdomeinen. Deze verschillende beleidslijnen ontmoeten elkaar op het lokale niveau. De integrale aanpak manifesteert zich vooral op gemeentelijk niveau, waar de burgemeester eindverantwoordelijkheid draagt voor de totstandkoming en implementatie van het lokaal veiligheidsbeleid.

Politiezones

In het lokaal politielandschap wordt momenteel de discussie over de schaalvergroting van de politiezones gevoerd. Die discussie is belangrijk voor het veiligheidsbeleid van de gemeenten. Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden wou van 184 naar 40 politiezones gaan tegen 2030 - het is afwachten van het federaal regeerakkoord hierover zal brengen.

Wat betekent dit voor Nazareth-De Pinte?

Nazareth-De Pinte maakt, samen met Gavare en Sint-Martens-Latem, deel uit van de politiezone Schelde-Leie. De veiligheidsprioriteiten, zoals vastgelegd in het zonaal veiligheidsplan 2020-2026, zijn:

1. Woninginbraken
2. Verkeersongevallen
3. Internetcriminaliteit
4. Drugs (actieplan vanaf 2022).

Hoe dragen we bij aan de realisatie van de SDG's?

Via deze taken en verantwoordelijkheden hebben lokale besturen ook een belangrijke rol in de realisatie van de SDG’s. 

• SDG 16 verwijst expliciet naar het terugdringen van alle vormen van geweld en criminaliteit, gelijke toegang tot het rechtssysteem en bevorderen van de rechtsregels.
• Maar ook in de realisatie van andere SDG’s is veiligheidszorg essentieel, zoals veilige openbare ruimtes (SDG 11 Duurzame steden en gemeenschappen)  en terugdringen van geweld tegen vrouwen (SDG 5 Gendergelijkheid)